Zamek w Wożuczynie

Wożuczyn leży w gminie Rachanie, przy drodze z Tomaszowa Lubelskiego do Tyszowiec. Te tereny to zachodnia cześć Grzędy Sokalskiej. Teren jest tu mocno pofałdowany, a dość wysokie pasma wzgórz (do około 270 metrów n.p.m. w tej części gminy Rachanie) ciągnące się z zachodu na wschód, poprzedzielane są równoległymi do nich, płaskimi dolinami.

Właśnie w takim miejscu, gdzie wzgórza schodzą do doliny rzeki Wożuczynki, w zachodniej części miejscowości, znaleźć można pozostałości zamku.

Na wzgórzu zamkowym pierwsza rezydencja Wożuczyńskich powstała zapewne w XV wieku –  jednak jak dotąd nie znaleziono po niej śladu. Dzisiejsze ruiny zamku to pozostałości budowli powstałej w okolicach roku 1600.  Powstała wówczas, być może w wyniku stopniowej rozbudowy wcześniejszego zameczku, obronna renesansowa rezydencja Wożuczyńskich. Do dziś zachowały się częściowo basteje, będące podstawą umocnień: półkolista, południowo-zachodnia (zachowana prawie do pierwotnej wysokości) oraz czworoboczna, północno-zachodnia (będąca bramą wjazdową).

Nie udało się dotąd zlokalizować miejsca po budynkach wewnątrz umocnień.

Niestety, zamek, który dzielnie opierał się Tatarom najeżdżającym kilkukrotnie te okolice, w końcu XVIII wieku popadł w ruinę.

W pierwszej połowie XVIII wieku zamek stał się własnością Szkota Wilhelma Miera, który zbudował na miejscu dawnego zamku (prawdopodobnie przed rokiem 1736) barokowy pałac. Zniszczeniu uległy wtedy resztki części mieszkalnej dawnego zamku, natomiast pozostały niektóre elementy umocnień, jak właśnie wspomniane wyżej basteje, które zostały wykorzystane jako tarasy widokowe. Rezydencję otaczał ogród włoski, w XIX wieku kolejni właściciele założyli obok ogród  w stylu angielskim.

Pałac, podobnie jak zamek, również uległ zniszczeniu: najpierw w czasie Pierwszej Wojny Światowej, potem drugiej, a resztki ruin rozebrała po wojnie okoliczna ludność. Poza fundamentami po pałacu zostały północna ściana oficyny, budynek bramny oraz widoczne z daleka wysokie, wysmukłe obeliski bramy, smutno tkwiące w pustym polu.

W doskonałym stanie pozostał natomiast inny budynek będący efektem działalności Wilhelma Miera. To stojący w centrum Wożuczyna późnobarokowy kościół parafialny nawiedzenia NMP. Wilhelm Mier ufundował tę świątynię  po przyjęciu katolicyzmu.

Artykuły powiązane