Ruiny wieży w Bielawinie

Na północnych przedmieściach Chełma, na podmokłych terenach dawnej wsi Bieławin, można obejrzeć resztki średniowiecznej wieży.

Do dziś nie ma pewności, kiedy i przez kogo została zbudowana wieża. Najwcześniejsza z możliwych to budowa wieży przez księcia Halicko-Włodzimierskiego Daniela Romanowicza, który w latach 30. i 40.  XII wieku zbudował monumentalną rezydęcję na Wysokiej Górce w Chełmie, a możliwe, że także wieżę w Stołpiu.

Historycy częściej przypisują ufundowanie bieławińskiej wieży księciu Jerzemu I, który władał  Księstwem Halicko-Włodzimierskim w latach 1301 – 1308. Niektórzy przesuwają czas budowy wieży na późniejszy okres – miałby ją zbudować dopiero Kazimierz Wielki.

Niezależnie od momentu budowy powstania bieławińskiej wieży – wiadomo, że miała ona charakter mieszkalno–obronny i strzegła przeprawy przez płynącą tu z południa na północ rzeczkę Uherkę.

Wieża została zbudowana z  nieregularnych ciosów wapiennych na planie prostokąta (o wymiarach 11,8 na 12,4 metra). Grubość ścian w dolnej kondygnacji przekraczała półtora metra. Wieża liczyła pięć kondygnacji o łącznej wysokości 21 metrów, przykryta była dachem namiotowym.

Najniższa kondygnacja, pozbawiona okien, służyła zapewne jako magazyn lub spiżarnia, dwie kolejne kondygnacje miały przeznaczenie mieszkalne, a  miała charakter reprezentacyjny: miała rzeźbione i większe  okna, sklepienie krzyżowo-żebrowe i niewielką zewnętrzną, drewnianą galerię. Zapewne czysto militarne przeznaczenie (obserwacyjne) miała ostatnia, piąta kondygnacja.

Na zewnątrz wieży zbudowano drewniane schody, a ją samą traktowano jako samodzielny punkt obronny.

Wieża nie posłużyła obrońcom zbyt długo. Możliwe, że została (przynajmniej częściowo) zniszczona i opuszczona już w XIV wieku, być może w wyniku walk polsko–litewsko–ruskich. Mniej więcej w tym samym okresie opuszczona została osada obok wieży – prawdopodobnie na skutek podniesienia się poziomu wody w dolinie Uherki. Budynek dotrwał we fragmencie (ściana północna) aż do  II wojny światowej, kiedy to w 1944 roku ruiny wysadzili Niemcy.

W czasach PRL-u przeprowadzono badania archeologiczne, a w latach 90. XX wieku częściowo zrekonstruowano dolne partie murów wieży, układając je na nowo z rozsypanego wokół materiału budowlanego z ruin.

 

Dojazd

Wieża leży w północnej części miasta. Jadąc z Lublina trasą nr 12, tuż za Rondem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość należy skręcić w lewo (czyli na północ), w ulicę Bieławin i jechać nią prosto jak długo się da, czyli około kilometra (mijając po prawej oczyszczalnię ścieków). Ostatni, krótki odcinek przez łąki, najlepiej przejść pieszo.

Artykuły powiązane