Polesie chełmskie (15)

Na północnych przedmieściach Chełma, na podmokłych terenach dawnej wsi Bieławin, można obejrzeć resztki średniowiecznej wieży.

Do dziś nie ma pewności, kiedy i przez kogo została zbudowana wieża. Najwcześniejsza z możliwych to budowa wieży przez księcia Halicko-Włodzimierskiego Daniela Romanowicza, który w latach 30. i 40.  XII wieku zbudował monumentalną rezydęcję na Wysokiej Górce w Chełmie, a możliwe, że także wieżę w Stołpiu.

Historycy częściej przypisują ufundowanie bieławińskiej wieży księciu Jerzemu I, który władał  Księstwem Halicko-Włodzimierskim w latach 1301 – 1308. Niektórzy przesuwają czas budowy wieży na późniejszy okres – miałby ją zbudować dopiero Kazimierz Wielki.

Cerkiew św. Jana Teologa  w Chełmie to pochodzący z połowy XIX wieku murowany budynek, wzniesiony na planie krzyża, w stylu klasycystyczno-bizantyńsko-rosyjskim. Adres świątyni to ul. Sienkiewicza 1, ale zajmuje ona cały plac między ulicami  Młodowskiej, Kopernika i Sienkiewicza - plac który wytyczono właśnie pod budowę cerkwi. W związku z budową świątyni ulepszono stan sąsiednich ulic i w pewnym stopniu całej północnej części ówczesnego miasta.

W samym centrum Chełma, przy ulicy Lubelskiej 55 (tuż przy południowo-zachodnim  narożniku placu Luczkowskiego) stoi kościół pod wezwaniem Rozesłania świętych Apostołów. Jest nieco cofnięty od głównego traktu, przez większość roku dodatkowo zasłonięty drzewami - łatwo go przeoczyć. A przecież to najcenniejszy zabytek poza Górą Chełmską.

Dubienka to małe miasteczko o wielkiej przeszłości. Położone na skraju Polesia Chełmskiego, w dolinie Bugu, nad rzeczką Wełnianką tuż powyżej jej ujścia do Bugu. Ta płaska zabagniona część Polesia nosi właśnie nazwę od miasteczka: Obniżenie Dubienki.

Dziś to wioska, która nie liczy nawet tysiąca mieszkańców, stolica niewielkiej gminy. Kiedyś -  kilkutysięczne miasto, jedno z większych na Lubelszczyźnie. Było stolicą powiatu, a przez chwilę nawet (szczątkowego) województwa bełskiego.

Srebrzyszcze to licząca niecałe 900 mieszkańców wieś położona na wschód od Chełma, tuż za granicą administracyjną miasta, przy drodze i linii kolejowej do Dorohuska i na Ukrainę.

Wzmianki o niej sięgają roku 1405, gdy była znana pod nieco inną nazwą (Serebryszcze) i stanowiła dobra rodu Serebryskich. W XVII wieku stał tu otoczony fosą dwór obronny, należący do rodziny              i zmieniający właścicieli przez kolejne lata. Zdarzało się, że oprócz funkcji obronnych, pełnił też rolę posagu. We wrześniu 1939 roku majątek został zajety przez czerwonoarmistów, którzy obrabowali jego mieszkańców i podburzali miejscową ludność do przeprowadzenia na nich linczu.