Ziemia Hrubieszowska (14)

Kryłów to przygraniczna miejscowość w powiecie Hrubieszowskim. Niegdyś, od 1497 do 1869 - miasto, potem już tylko stolica gminy, a i tę godność utracił w roku 1954. Kryłów w czasie XX wieku utracił też większość ludności - w wyniku walk, zbrodni wojennych (w centrum miejscowości znajduje się pomnik pomordowanych przez UPA) i przesiedleń. Dziś mieszka tu tylko około 350 osób - 1/6 tego, co przed Pierwszą Wojną Światową.

Druga po Bugu rzeka regionu hrubieszowskiego, Huczwa, wypływa w rejonie miejscowości Justynówka z podnóża Białej Góry (318 m.n.p; wzgórze leżące już na Roztoczu, choć czasem zaliczane do Grzędy Sokalskiej). Rzeka płynie najpierw na wschód (jak prawie wszystkie rzeki Grzędy), po czym w rejonie Podlodowa i Zimna (na południe od Łaszczowa) skręca na północ. Kilkanaście kilometrów przed Hrubieszowem wykonuje szeroki, łagodny łuk i poniżej Hrubieszowa płynie prosto na wschód, do Bugu. Rzeka prawie na całej długości płynie powoli, płaską, podmokłą, porośniętą łąkami doliną. Rzeka jest w dużym stopniu uregulowana - jedynie w dolnym biegu wojenne zniszczenia młynów spowodowały wtórne  „zdziczenie” rzeki i jej głębokie, kilkumetrowe wcięcie. Huczwa wpada do Bugu w miejscowości Gródek koło Hrubieszowa, tuż przed ujściem przepływając koło grodziska. Rzeka od źródeł do ujścia liczy około 80 kilometrów, powierzchnia dorzecza prawie 1400 km, a spadek wynosi 1,92 promille. Średni przepływ wody w dolnej Huczwie wynosi 4 metry sześcienne w ciągu sekundy.

Na południe od wioski Czermno (przy trasie do Tyszowiec), zaraz za mostkiem nad doliną Sieniuchy, znak pokazuje zjazd do grodziska. Wąska, ale dobrze utrzymana droga zaprowadzi nas z szosy prosto pod jego wysokie wały.

Jest bardzo prawdopodobne, że są to pozostałości znanego z kronik, ogromnego niegdyś grodu Czerwień, będącego stolicą Grodów Czerwieńskich, pogranicznego terenu między Polską a Rusią (podstawą tego przypuszczenia jest podobieństwo nazw Czermno i Czerwień, a także wielkość grodziska).

Tyszowce to miasto  w centrum Ziemi Hrubieszowskiej, nad Huczwą, w miejscu gdzie rzeka opuszcza pagórkowatą Grzędę Sokalską i wypływa na płaską Kotlinę Hrubieszowską. Prawa miejskie Tyszowce uzyskały w 1419 roku i choć, podobnie jak wiele miasteczek „Kongresówki”, utraciły je w 1870 roku, to jednak odzyskały je ostatecznie 1 stycznia 2000 roku.

Łaszczów to miasto liczące ponad 2 tys. mieszkańców, położone w połowie drogi z Tomaszowa do Dołhobyczowa. Jest to stolica gminy w powiecie tomaszowskim oraz lokalny ośrodek handlowo-usługowy. Łaszczów leży w środkowej części Grzędy Sokalskiej, nad Huczwą, w miejscu gdzie rzeka płynąc na północ rozdziela Grzędę na część wschodnią i zachodnią. Miasto leży po zachodniej stronie doliny Huczwy i po południowej stronie jej dopływu, Bachanki - niewielkiej rzeczki z szeroką, podmokłą doliną. U zbiegu obu dolin założono kilka stawów.