Czechówka to niewielka rzeczka (o długości ok. 17 km) wpływająca do Lublina od zachodu i przepływająca na północ od śródmieścia, by wpaść do Bystrzycy na wschód od Starego Miasta i Podzamcza (przez które  przepływa podziemnym kanałem).

Czechówka wypływa z Motycza (ok. dwóch kilometrów na zachód od obwodnicy Lublina) na wysokości 227 m.n.p.m. (z tej samej miejscowości  wypływa też, tyle że w przeciwną stronę, inna rzeczka - Ciemięga.) W pobliżu Uniszowic struga przepływa pod obwodnicą Lublina na jej wewnętrzną stronę, by w Dąbrowicy połączyć się z drugą strugą, nazywaną Łazęgą.

Najpiękniejszą dolina rzeczną w rejonie Lublina jest niewątpliwie dolina Ciemięgi. Rzeka  w górnym odcinku (od źródeł w Motyczu) płynie początkowo w kierunku północno-wschodnim, ale już po kilku kilometrach, w rejonie Sadurek, zawraca szerokim łukiem na północny zachód, a potem na zachód, by utrzymać ten kierunek przez większość swojego biegu, aż do ujścia do Bystrzycy. Przez około połowę swojego biegu płynie więc równolegle do obwodnicy Lublina, kilka kilometrów na północ on niej. W Jastkowie, w połowie długości, Ciemięga przepływa pod trasą Lublin-Warszawa i mniej więcej od tego miejsca dolina zaczyna zmieniać charakter - pagórki po obu stronach doliny zbliżają się do siebie, ich brzegi stają się bardziej strome, pojawiają się dopływy -źródła, bieg rzeki przyspiesza. Około 4 km na zachód od Jastkowa rozpoczyna się granica Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Ciemięgi, który obejmuje obszar doliny aż do ujścia.

Aglomeracja lubelska obejmuje (prócz, rzecz jasna, samego Lublina) kilka gmin otaczających Lublin (Wólka, częściowo Niemce, Konopnica, Głusk) oraz miasto Świdnik i przyległą do niego gminę Mełgiew. Są to tereny położne w większości w zasięgu pieszej całodniowej wycieczki, czy kilkugodzinnego wypadu rowerem z Lublina.  Z kolei dla osoby dysponującej samochodem ważne, że cały ten teren mieści się albo wewnątrz obwodnicy Lublina, albo w odległości co najwyżej kilku kilometrów od niej. Warto w związku z tym polecić nocleg w którejś z sąsiadujących z Lublinem gmin: nie stworzy żadnego problemu z dojazdem, a często będzie tańszy niż w samym mieście.

Ulica Kalinowszyzna, dająca nazwę całej dzielnicy, to średniowieczny jeszcze szlak na Lwów - niegdyś tereny przez które biegnie, nosiły nazwę Lwowskie Przedmieście. Do Drugiej Wojny Światowej mieszkali tu głownie Żydzi (potocznie nazywali swoją dzielnicę "Wola"), ale ulica zaczyna się i kończy przy katolickich kościołach.

Wzgórze Czwartek to wzniesienie położone na północ od Wzgórza Zamkowego (po drugiej stronie doliny rzeczki Czechówki, na tym odcinku schowanej pod nawierzchnią trasy przelotowej Warszawa-Chełm).

Nazwa wzgórza pochodzi od dnia w jakim odbywały się tu jarmarki. Czwartek to najstarsza osada na terenie dzisiejszego Lublina, powstała najprawdopodobniej w VI wieku. Choć ma bardzo długą historię, ocalało tu niewiele zabytków - nieotoczony murami Czartek był często niszczony przez najeźdźców.

Kościół pobrygidkowski (zwany też powizytkowskim) pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej w Lublinie ufundowany został przez króla Władysława Jagiełłę jako wotum dziękczynne za zwycięstwo pod Grunwaldem. Kościół zbudowany został dla zakonu brygidek w latach 1412-26 przy znacznym udziale krzyżackich jeńców. Później, w XVI wieku, dobudowana została wieża. Od południa do kościoła przylegają budynki klasztorne (rozbudowywane etapami aż do w XVII wieku). Od roku 1835 kościół i klasztor przejęły w użytkowanie siostry wizytki.

Plac Wolności powstał na początku XIX wieku jako plac targowy, nieco później przyjęła się nazwa Placu Bernardyńskiego. W roku 1899 zbudowana została na środku placu neogotycka wieża ciśnień. Zniszczona w czasie wojny, nie została odbudowana (przestała pełnić swą funkcję dla wodociągów już w 1929). W 2004 roku na miejscu dawnej wieży Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji zbudowało fontannę, z miniaturą dawnej wieży ciśnień.

Od strony północnej przy placu stoi Pałac Parysów i kamienice, od południowej kościół pobernardyński, XX wieczny gmach V liceum (zasłaniający pałac Tarłów), a dalej stary oraz nowy (w stylu zwanym popularnie "betonem lubelskim") gmach biblioteki (już przy ulicy Narutowicza 4).

Kościół pobernardyński pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła w Lublinie znajduje się między ulicami Bernardyńską (na przeciw dawnego kościoła Bernardynek), Dolną Panny Marii i Placem Wolności. Murowaną świątynię wzniesiono w końcu XV wieku, a na początku następnego - klasztor.

Około 200 metrów dalej stoi Kościół Misjonarzy na Żmigrodzie – znajduje się on przy ul. Prymasa Wyszyńskiego 6, poniżej pałacu biskupiego. Właściwie jest to kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w początkach XVIII wieku, w stylu późnobarokowym. Wyposażenie kościoła również pochodzi z XVIII wieku. Jest on otoczony wielokrotnie rozbudowywanymi budynkami klasztoru misjonarzy. Dawny klasztor mieści dziś Metropolitalne Seminarium Duchowne.

Przy ulicy Wyszyńskiego, prowadzącej od podnóża Katedry w dół, w stronę przeprawy na Bystrzycy stoi pałac biskupi. Wyraźnie poniżej katery, pałac jest oddzielony od jej ogromnego gmachu uliczką Podwale. Pierwotnie był to pałac Łańcuchowskich – obecnie jest to właściwie zespół dwóch budynków. W jednym rzeczywiście rezyduje biskup lubelski, w drugim ma siedzibę Kuria Metropolitarna. Budynki pochodzą z XVIII wieku, ale były przebudowywane. Co ciekawe - wśród właścicieli pałacu była loża masońska, dopiero potem budynek nabył Kościół. Jednym z mieszkańców pałacu (1946-48)  był biskup Stefan Wyszyński, późniejszy prymas Polski. Stąd dzisiejsza nazwa ulicy przy której stoi pałac.